تذکرة الشهداء (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | ملا حبیب شریف کاشانی |
| موضوع | مقتل امام حسین(ع) |
| زبان | فارسی |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | شمس الضحی |
| تاریخ نشر | ۱۳۹۰ش |
تَذْکِرَةُ الشُّهَداء کتابی است به زبان فارسی نوشته ملا حبیب شریف کاشانی (متوفای ۱۳۴۰ق) که موضوع و محتوای آن شرحی بر واقعه کربلا، شهادت امام حسین(ع) و یاران آن حضرت است. به این اثر بهجهت نقلهای ضعیفش، انتقادهایی شده است. این کتاب با عنوان «تذکرة الشهداء، مقتل الامام الحسین(ع)» به زبان عربی ترجمه شده است.
درباره مؤلف
ملا حبیب الله شریف کاشانی در سال ۱۲۶۲ق (۱۲۲۴ش) در کاشان متولد شد. وی در چهارده سالگی، صرف و نحو و مقدّمات را تکمیل و فقه و اصول را آغاز کرد. در ذکر تألیفات او، از ۱۶۲ کتاب و رساله یاد کردهاند. شریف کاشانی، در ۲۳ جمادی الثانی سال ۱۳۴۰ق (اسفند سال ۱۳۰۰ش) دار فانی را وداع گفت و پیکرش در مزار دشت افروز کاشان به خاک سپرده شد.[۱] [۲] گفته شده کار اصلی او، پژوهش در فقه و علوم وابسته به آن بود، اما به دلیل دلبستگی شدید به امام حسین(ع) تاریخ مفصلی در شرح حال شهیدان عاشورا نگاشت.[۳]
روش تألیف
شریف کاشی در این کتاب از منابع گوناگون، اعم از قوی و ضعیف، بهره برده است. اگرچه مؤلف برخی از اخبار را رد کرده، اما همچنان روایتهای ضعیف و نامعتبری در اثر باقی ماندهاند. این روایتها فاقد پشتوانه تاریخی هستند و قرائن و شواهد دیگری نیز آنها را تأیید نمیکند؛ همین امر موجب شده است تا اعتبار سایر گزارشهای کتاب نیز زیر سؤال برود. نمونههای متعددی از اینگونه گزارشهای متفرّد و تأییدنشده را میتوان در جایجای کتاب مشاهده کرد. نکته قابل توجه اینکه برخی از این اخبار، هرچند محال یا خارقالعاده به نظر نمیرسد، اما فاقد سند و منبع معتبری هستند.[۴]
محتوا
این اثر در دوازده بخش تنظیم شده است:
- پذیرش شهادت از جانب امام حسین(ع) در عالم ذکر،
- برخی ویژگیها و فضایل آن حضرت،
- ذکر برخی از مجالس عزا که مصیبت امام حسین(ع) در آنها ذکر شده و تشویق بر گریستن بر آن حضرت،
- خروج ایشان از مدینه به سوی مکه،
- خروج آن حضرت از مکه به سوی کوفه،
- ورود ایشان به سرزمین کربلا،
- شهادت عدهای از یاران امام حسین،
- شهادت فرزندان عقیل و جعفر طیار،
- شهادت فرزندان امام حسن(ع)،
- شهادت فرزندان امام حسین(ع)،
- شهادت فرزند امام علی(ع)،
- سرانجام برخی از رخدادهای پس از واقعۀ کربلا.[۵]
وجود اخبار ضعیف در کتاب
نقل شده است شریف کاشانی در تذکرة الشهداء اخبار مخدوشی را آورده که حتی در کتابهای ضعیف پیدا نمیشود[۶] و هرچند این اخبار، محال یا خارقالعاده نیستند اما سند متقن و قابل اعتنایی هم ندارند.[۷] برخی تحریفات راهیافته بدین شرح است:
- مسموم بودن و سه شعبه داشتن تیری که به گلوی علی اصغر اصابت کرده است.
- حرکت نکردن اسب برای رسیدن به قتلگاه عباس
- شروع جنگ از ۳ محرم
- سوغات و یادگاری آوردن برای دختر امام حسین(ع) و امّ البنین
- آمدن صدا از حلقوم بریده.[۸]
ترجمه کتاب
این کتاب را سیدعلی جمالاشرف با عنوان «تذکرة الشهداء، مقتل الامام الحسین (ع)» به عربی برگردانده است.[۹]
همچنین احسان زاهری کتابی با عنوان «اندیشههای حسینی و شصت مجلس مصیبت از تذکرة الشهداء شریف کاشانی» تألیف کرده است.[۱۰]
پانویس
- ↑ مشار، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی، ۱۳۴۰ش، ج۲، ص۴۸۷.
- ↑ سجادی، میراث حوزه اصفهان، ۱۳۸۷ش، ج۵، ص۵۷۰.
- ↑ ریشهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۰۵.
- ↑ ریشهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۰۵.
- ↑ کاشانی، تذکرة الشهداء، ۱۳۹۰ش، ص۴و۵.
- ↑ فاطمی، منابع تحریفگستر در حادثه عاشورا، ۱۳۸۳ش.
- ↑ ریشهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۰۵.
- ↑ ریشهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۰۵.
- ↑ تذکره الشهداء: مقتل الامام الحسین(ع)، شبکه جامع کتاب گیسوم.
- ↑ اندیشههای حسینی و شصت مجلس مصیبت از تذکره الشهداء، شبکة الامام الحسین للتراث و الفکر الاسلامی.
منابع
- ریشهری، محمد، دانشنامه امام حسین(ع)، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۸ش.
- کاشانی، حبیبالله، تذکرة الشهداء، تهران، شمس الضحی، ۱۳۹۰ش.
- فاطمی، سید حسن، منابع تحریفگستر در حادثه عاشورا، کتابهای اسلامی، تابستان ۱۳۸۳ - شماره ۱۷.
- مشار، خانبابا، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی، ۱۳۴۱ش.
- سجادی، احمد، میراث حوزه اصفهان، اصفهان، مرکز تحقیقات رایانهای حوزه علمیه اصفهان، ۱۳۸۷ش.
- تذکره الشهداء: مقتل الامام الحسین(ع)، شبکه جامع کتاب گیسوم، تاریخ بازدید: ۱۹ آذر ۱۳۹۹ش.
- اندیشههای حسینی و شصت مجلس مصیبت از تذکره الشهداء، شبکة الامام الحسین للتراث و الفکر الاسلامی.